คัมภีร์สารัมภ์ ของ หลวงวิศาลดรุณกร (อั้น สาริกบุตร)
ตำราสารัมภ์
หลวงวิศาลดรุณกร (อั้น สาริกบุตร) เรียบเรียง
ทำสำเร็จเมื่อ ณ วันที่ ๒๖ กรกฎาคม พ.ศ.๒๔๘๘
ข้าพเจ้าขอนอบน้อมนมัสการพระรัตนไตรแล้ว ขอประพันธ์คัมภีร์สารัมภ์ อันกล่าวด้วยการคำนวณ จันทรุปราคา และสุริยุปราคาไว้ ให้โหรทั้งหลายได้เล่าเรียนสืบไป และก่อนที่จะกล่าวเรื่องการคำนวณจันทรุปราคาและสุริยุปราคานั้น จะได้แสดงเหตุผลที่นักปราชญ์ในสมัยนี้ได้ค้นหาเหตุผลมาแสดงไว้ พอเป็นเครื่องสดับสติปัญญาดังนี้ :-
(๑) พระอาทิตย์เป็นดาวดวงใหญ่ที่สุดในจักรวาลอันนี้ ขั้วเหนือและใต้ ได้เอียงอยู่กับเส้นดิ่งอากาศสัก ๗ องศา เดินเวียนรอบในที่แห่งหนึ่ง ชาวยุโรปเรียกว่า โฟคัส ศูนย์กลางแห่งโฟคัสนั้นว่า อยู่ในราศีพฤษภ ตรงดาวแอลไซโอนี ในหมู่ดาวลูกไก่นั้น หมุนรอบตัวเองครั้งหนึ่งใน ๒๕ วันกับ ๑๒ ชั่วโมง แล้วเวียนรอบศูนย์กลางจังหวัดดูดที่เรียกว่า โฟคัสนั้น รอบหนึ่งประมาณโกฏิแปดล้านปี (๒) โลกเรานี้เป็นดาวดวงหนึ่ง ขั้วเหนือใต้ เอียงอยู่กับเส้นดิ่งอากาศ ๒๓ องศา กับ ๓๐ ลิบดาหมุนรอบตัวเองครั้งหนึ่งใน ๒๔ ชั่วโมงและเวียนรอบดวงอาทิตย์รอบหนึ่งใน ๓๖๕ วัน ๕ ชั่วโมง ๔๘ นาฑี กับ ๕๑ วินาฑี
(๓) ดวงจันทร์เป็นดาวดวงหนึ่ง ขั้วเหนือใต้ เอียงอยู่กับเส้นดิ่ง ๑ องศากับ ๓๐ ลิบดาเวียนรอบโลกถึงที่เล็งกับดวงอาทิตย์ใน ๒๙ วัน ๑๒ ชั่วโมง ๔๔ นาฑี กับ ๓ วินาฑี พร้อมกับหมุนไปรอบตัวเองครั้งหนึ่งใน ๒๙ วัน กับเศษนั้นด้วย
(๔) ราหูนี้ไม่ปรากฎว่าเป็นดาว แต่เป็นจุดแห่งหนึ่งในอากาศ ที่โลกและดวงจันทร์โคจรร่วมหรือเล็งกันในจุดที่หมายอันนี้ แล้วจะเกิดเป็นสุริยุปราคาและจันทรุปราคาขึ้น จุดนี้เกิดขึ้นจากการเคลื่อนที่ของดวงจันทร์ ผ่านไปเหนือบ้างใต้บ้าง ตัดผ่ากับทางโคจรของโลก เป็นมุม ๕ องศา ตรงที่ผ่านกันนั้นเรียกว่าโนต คือที่หมายในการผ่านกันและมีระดับสูงต่ำเป็นอย่างเดียวกัน ที่ที่เล็งตรงข้ามกับจุดหมายนี้ ก็มีลักษณะอย่างเดียวกันกับโนตเหมือนกัน และโนตนี้ได้เคลื่อนที่ถอยหลังไปทางตะวันตกทุก ๆ ปี เมื่อครบ ๑๘ ปี ๒๑๘ วัน ๒๐ ชั่วโมง ๒๒ นาฑี กับ ๔ วินาฑี ก็จะหมุนมาบรรจบรอบครั้งหนึ่งที่ ๆ ถอยหลังไปได้นี้แหละเรียกว่าราหู คือ เป็นที่ ๆ จะเกิดมืดแห่งดวงจันทร์และดวงอาทิตย์ เมื่อเป็นจันทรุปราคาและสุริยุปราคา
เมื่อดวงจันทร์โคจรอยู่ท่ามกลางดวงอาทิตย์และโลก ดวงอาทิตย์และโลกผ่านจุดนี้เมื่อใด ก็เกิดเป็นสุริยุปราคาเมื่อนั้น ถ้าว่าโลกอยู่ท่ามกลางดวงจันทร์เป็นฝ่ายตะวันออก อาทิตย์อยู่ฝ่ายตะวันตก ถ้าดวงจันทร์โคจรเข้าร่วมหรือเล็งกับจุดนี้เมื่อใด พื้นที่ลาดโคจรเสมอ เป็นอันเดียวกันกับทางโลก ดวงจันทร์ก็ต้องผ่านเข้าในเงาโลก เกิดเป็นจันทรุปราคาขึ้นเมื่อนั้น........................................
คำตรวจแก้
ข้าพเจ้าได้ตรวจและคำนวณสอบคัมภีร์รามัญประเทศ หรือสารัมภ์รามัญศาสตร์
ตามที่หลวงวิศาลดรุณกรเรียบเรียง และอธิบายไว้ในสมุดเล่มนี้ ถูกต้อง
ตามตำราเรียบร้อยดีทุกประการ ข้าพเจ้าเห็นชอบด้วยแล้ว
พระยาโหราธิบดี (แหยม วัชรโชติ)
คำชี้แจง
หนังสือทุกเล่มที่พิมพ์จำหน่าย จะต้องมีลายเซ็นหลวงวิศาลดรุณกร เป็นประกันและขอย้ำว่า ตำราโหราศาสตร์ที่ขาดอยู่นั้น จะพยายามจัดพิมพ์ต่อไปโดย
ไม่มีการหยุดยั้ง มีจำหน่ายที่โรงพิมพ์ยิ้มศรีมุมถนนอุณากรรณ บ้านเลขที่ ๒๖๗ ถนนหลานหลวง ร้านแพทย์สถานประตูผีโรงพิมพ์มิตรไทย ถนนบำรุงเมือง นิติบรรณศาสตร์ท่าพระจันทร์บ้านเลขที่ ๑๑ ถนนราชวิถี นครปฐม
สุชาต มานิตยกูล เปรียญ
ผู้จัดการพิมพ์