บทที่ 4
กาลและเวลา
(12) กาลได้แก่ ปี เดือน วัน วันเป็นมูลฐานของกาล ทางโหราศาสตร์ถือว่าวันหนึ่งเริ่มแต่อาทิตย์ขึ้นถึงอาทิตย์ขึ้นอีกหนหนึ่งเป็น 1 วัน วันแบ่งออกเป็นส่วนย่อยหลายส่วน เดือนถือเอาเมื่ออาทิตย์โคจรได้ตลอด 1 ราศีเป็น 1 เดือน ปีถือเอาเมื่ออาทิตย์โคจรได้ตลอดจักรราศีรอบหนึ่งเป็น 1 ปี มาตราเวลาโหราศาสตร์ดังนี้ 60 วิมหานาทีเป็น 1 มหานาที 60 มหานาทีเป็น 1 วัน 30 วันเป็น 1 เดือน 12 เดือนเป็น 1 ปี (1 วินาทีเป็น 1 นาที 60 นาทีเป็น 1 นาฬิกา 24 นาฬิกาเป็น 1 วัน 28.29.30 หรือ 31 วันเป็น 1 เดือน 12 เดือนเป็น 1 ปี
(11) เวลาเริ่มต้นของวันถือเอาเมื่ออาทิตย์ขึ้น สมัยโบราณกาลท่านให้สั่งเกตดูว่า ถ้าเห็นใบไม้ชัด หรือพอเห็น ลายมือก็ถือว่าเป็นเวลาที่เริ่มวันใหม่ ปัจจุบันมีวิธีคำนวณหาอาทิตย์ขึ้น คือเวลาที่ดวงอาทิตย์ขึ้นเมื่อกึ่งกลางของดวงอาทิตย์ อยู่ตรงเส้นขอบฟ้าตะวันออกพอดี ขณะนี้ถือว่าเป็นเวลาที่เริ่มขึ้นวันใหม่ จะเป็นเวลาเท่าไรให้คิดเทียบตามเวลานาฬิกา
ที่ต้องเทียบนี้เพราะในสมัยโบราณใช้นาฬิกาแดด ซึ่งนับเวลาหลังจากพระอาทิตย์ขึ้นตามท้องถิ่นจึงเรียกว่าเป็นเวลาจริง ส่วนปัจจุบันเราใช้เวลาจากนาฬิกาที่เดินด้วยเครื่องจักร ฉะนั้นจึงต้องคิดเทียบหาเวลาจริงจึงจะได้สิ่งที่ต้องการทางโหราศาสตร์ที่ถูกต้อง.
