การหาฤกษ์บน-ฤกษ์ล่างจากดวงชะตา
มีคำถามว่า ฤกษ์ดีๆที่เขาว่ากันว่าวันนี้ดีวันนี้ดีแล้วเราใช้วันนั้นทำการมงคลได้หรือไม่ คำตอบก็คือเราต้องดูฤกษ์ล่างประกอบด้วย ฤกษ์ล่างก็คือฤกษ์ที่เราเกิด เมื่อขณะเกิดมาวันนั้นพระจันทร์ในดวงชาตาเกาะนักษัตรอะไรก็ตามเรา ก็นับว่าฤกษ์ที่เราถือกำเนิดนั้นเป็นฤกษ์ที่ 1 หรือ ทลิทโทฤกษ์ (ของเราเฉพาะตัว) หรือเรียกว่าฤกษ์ “ภูมิดล” ซึ่งเป็นของเฉพาะตัวแต่ละบุคคล ต่อมานับจาก
นักษัตรกำเนิดต่อไปอีกตามลำดับฤกษ์ทั้ง ๙ ก็จะเป็น มหัธโณ โจโร ภูมิปาโล ฯลฯ ไปเรื่อยๆ จนครบ สมโณ แล้วนับเวียนไปอีก ให้ครบสามรอบ คือให้ครบ 27 นักษัตร อันนี้เรียกว่า”ฤกษ์ล่าง” ในดวงชะตา
ส่วนฤกษ์บน หรือ “นภดล” นั้นท่านนับแบบตายตัวจากอัศวิณีนักษัตรเป็น ทลิลโท มหัธโณ โจโร ฯลฯ ไปเรื่อยๆ ไปจนครบ3 รอบ หรือ 27 นักษัตร ตามวิธีการเดียวกัน แต่ฤกษ์บนนี้เป็นแบบตายตัว เปลี่ยนแปลงไม่ได้ หรือถือกันว่าเป็นฤกษ์ฟ้า
เพราะฉะนั้นเมื่อเราจะทำการมงคลในวันใด เราก็ต้องเราฤกษ์ล่างกับฤกษ์บนให้สมพงษ์กันก่อนเป็นอันดับแรก เพื่อความเป็นศุภผลและความเจริญรุ่งเรืองและถูกต้องตามหลักโหราศาสตร์ เพราะถ้าหากฤกษ์บนดี เช่น จันทร์เกาะภูมิปาโลฤกษ์ ซึ่งเป็นบูรณฤกษ์หรือฤกษ์ที่ดี แต่เมื่อนับจากฤกษ์ล่างจากดวงชาตาของเราไม่ดีตกฉินทฤกษ์ ภิณทฤกษ์ เช่น ตก โจโร เพฌชฆาต ฤกษ์แล้ว ก็มีผลเป็น
ร้ายอย่างแน่นอน ซึ่งจะต้องมีวิธีแก้ไขโดยกฏเกณฑ์และวิธีทางโหราศาสตร์การให้ฤกษ์ซึ่งจะกล่าวโดยละเอียดในบทต่อๆไป พราะฉะนั้นจะต้องสอบทานดวงชาตาของเราให้ถูกต้องด้วย ไม่ใช่ว่าวันนี้ฤกษ์บนดีแล้วเราก็จะสามารถทำการมงคลอะไรก็ได้
ตัวอย่าง เจ้าชาตาขณะเกิดดาวจันทร์ในดวงชะตาสถิตย์ราศีกรกฏเกาะอาศเลษะนักษัตร ฤกษ์ที่ 9 (เป็นสมโณฤกษ์ตามฤกษ์บน) เราก็นับอาศเลษะนักษัตร เป็น ฤกษ์ล่างฤกษ์ที่ 1หรือเป็นทลิทโทฤกษ์ของเจ้าชาตาและนับเรื่อยไปจนครบ 27 นักษัตร ซึ่งหากเจ้าชะตาจะทำการมงคลใดใด ก็ต้องดูว่าฤกษ์บนกับฤกษ์ล่างสมพันธ์กันในตำแหน่งที่ดีหรือไม่ เช่น วันใดที่จันทร์โคจรเกาะอัศวินีนักษัตร ตรงกับ
ฤกษ์บนเป็น ทลิทโทฤกษ์ และฤกษ์ล่างของเจ้าชาตาจะกลายเป็น มหัธโณฤกษ์ ซึ่งทั้งสองเป็นฤกษ์ดีหรือบูรณะฤกษ์ทั้งคู่ ดังนั้นวันนี้จึงสามารถทำการมงคลได้ (เป็นเบื้องต้น หากไม่มีฤกษ์ร้ายอื่นๆในวันนี้) แต่หากวันใดจันทร์โคจรเกาะภรณีนักษัตรที่ 2 หรือปุรพผลคุณีนักษัตรที่11 หรือ ปูรพาษาฒนักษัตรที่ 20 ซึ่งเป็นมหัทธโณฤกษ์(บูรณะฤกษ์ตามฤกษ์บน)แต่ฤกษ์ล่างของดวงชาตากลับกลายเป็นโจโรฤกษ์ซึ่งเป็นฤกษ์แตก วันนั้นก็ห้ามมิให้เจ้าชาตาทำการมงคล
